ปัญหาแชมพูเป็นก้อนและแยกชั้น
คำถาม
ทำแชมพูตามสูตรที่แจ้ง (water 65.9%, Disodium Laureth Sulfosuccinate 20%, Polyquaternium 10 3%, Cocamidopropyl Betaine 10%, Guar Cat 0.1%, NaCl 0.5%, Phenoxyethanol 0.5%) แล้วพบว่าแชมพูเป็นก้อนผสมเหลวหลังตั้งทิ้งไว้ 1 วัน อยากทราบสาเหตุและวิธีแก้ไขหรือป้องกันปัญหานี้ค่ะ
คำตอบ
สวัสดีค่ะ จากสูตรแชมพูที่คุณให้มาและอาการที่แชมพูเป็นก้อนๆ ผสมเหลวๆ หลังจากตั้งทิ้งไว้ 1 วัน สาเหตุที่น่าจะเป็นไปได้มากที่สุดเกี่ยวข้องกับการทำปฏิกิริยากันระหว่างส่วนผสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งระหว่างโพลิเมอร์กับสารลดแรงตึงผิว หรืออาจเกิดจากวิธีการผสมค่ะ
นี่คือสาเหตุที่เป็นไปได้:
- ความไม่เข้ากันระหว่างโพลิเมอร์ประจุบวก (Cationic Polymers) กับสารลดแรงตึงผิวประจุลบ (Anionic Surfactant): ในสูตรของคุณมีโพลิเมอร์ประจุบวก 2 ชนิด (Polyquaternium 10 และ Guar Cat) และสารลดแรงตึงผิวประจุลบ 1 ชนิด (Disodium Laureth Sulfosuccinate) โพลิเมอร์ประจุบวกมีประจุเป็นบวก ในขณะที่สารลดแรงตึงผิวประจุลบมีประจุเป็นลบ ทั้งสองชนิดสามารถทำปฏิกิริยากันอย่างรุนแรงและเกิดเป็นสารเชิงซ้อนที่ไม่ละลายน้ำ หรือตกตะกอนออกมาเป็นก้อนๆ ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากความเข้มข้นหรือค่า pH ไม่เหมาะสม นี่เป็นสาเหตุที่พบบ่อยมากที่ทำให้แชมพูเป็นก้อนหรือแยกชั้น
- การละลายน้ำหรือการกระจายตัวของโพลิเมอร์ไม่สมบูรณ์: Guar Cat (Guar Hydroxypropyltrimonium Chloride) จำเป็นต้องกระจายตัวและละลายน้ำอย่างเหมาะสมเพื่อให้พองตัวและช่วยเพิ่มความข้นให้เนื้อแชมพู หากไม่ได้ละลายน้ำอย่างสมบูรณ์ก่อนเติมส่วนผสมอื่น อาจทำให้เกิดเป็นก้อนที่ไม่ละลายได้ เช่นเดียวกับ Polyquaternium 10 ที่ต้องละลายน้ำให้หมดก่อน
วิธีแก้ไขหรือป้องกัน:
- สำหรับแชมพูที่ทำไปแล้ว: มักจะแก้ไขได้ยากเมื่อเกิดการตกตะกอนหรือเป็นก้อนลักษณะนี้แล้ว การคนเพิ่มอาจช่วยให้ก้อนแตกตัวได้บ้าง แต่จะไม่สามารถแก้ปัญหาความไม่เข้ากันที่ต้นเหตุได้
- สำหรับการทำครั้งต่อไป (การป้องกันสำคัญที่สุด):
- ลำดับการเติมและการผสม: นี่เป็นสิ่งสำคัญมากค่ะ
- ควรละลาย Guar Cat ให้พองตัวเต็มที่ก่อน โดยปกติจะกระจาย Guar Cat ในน้ำปริมาณเล็กน้อยก่อน หรือในสารที่ไม่ใช่ตัวทำละลาย (เช่น กลีเซอรีน หากมีในสูตร แต่สูตรนี้ไม่มี) จากนั้นค่อยๆ เติมน้ำส่วนที่เหลือพร้อมกับคนอย่างแรงเพื่อให้ Guar Cat ละลายและพองตัวอย่างสมบูรณ์โดยไม่จับเป็นก้อน ปล่อยให้พองตัวเต็มที่ก่อนไปขั้นตอนต่อไป
- เติม Polyquaternium 10 ลงในน้ำและคนจนละลายหมด
- นำสารละลายโพลิเมอร์ทั้งสองมารวมกัน (หากเตรียมแยกกัน) หรือเติมส่วนผสมอื่นๆ ลงในสารละลายโพลิเมอร์
- เติมสารลดแรงตึงผิว (Disodium Laureth Sulfosuccinate และ Cocamidopropyl Betaine) อย่างช้าๆ ลงในสารละลายโพลิเมอร์ พร้อมกับคนเบาๆ แต่ให้เข้ากัน เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดฟองมากเกินไป
- เติมสารละลาย NaCl (เกลือ) เป็นลำดับสุดท้าย ค่อยๆ เติมพร้อมกับสังเกตความข้น
- เติม Phenoxyethanol (สารกันเสีย) ตามคำแนะนำ ซึ่งมักจะเติมในช่วงที่สูตรเย็นลงแล้ว (หากมีการให้ความร้อน) หรือเติมในขั้นตอนสุดท้าย
- ตรวจสอบและปรับค่า pH: ลองวัดค่า pH ของแชมพูที่ทำได้ ค่า pH ที่เหมาะสมสำหรับความเข้ากันได้ของโพลิเมอร์ประจุบวกกับสารลดแรงตึงผิวประจุลบมักจะอยู่ในช่วงที่เป็นกรดเล็กน้อย (เช่น pH 5.0-6.0) หากค่า pH อยู่นอกช่วงนี้ อาจทำให้ความไม่เข้ากันแย่ลง คุณอาจต้องปรับค่า pH โดยใช้กรดอ่อนๆ เช่น สารละลายกรดซิตริก (Citric Acid) เจือจาง
- ตรวจสอบความเข้ากันได้ของส่วนผสม: ตรวจสอบให้แน่ใจว่า Polyquaternium 10 และ Guar Cat เกรดที่คุณใช้เข้ากันได้กับ Disodium Laureth Sulfosuccinate บางครั้งผู้จำหน่ายวัตถุดิบจะมีข้อมูลความเข้ากันได้ให้
- พิจารณาความเข้มข้น: แม้ว่าความเข้มข้นที่คุณใช้จะไม่ดูสูงมาก แต่การทำปฏิกิริยามีความซับซ้อน หากขั้นตอนการป้องกันข้างต้นยังไม่ได้ผล อาจต้องพิจารณาลดความเข้มข้นของโพลิเมอร์ตัวใดตัวหนึ่ง หรือสารลดแรงตึงผิวประจุลบลงเล็กน้อยในการทดลองทำครั้งต่อไป
- ลำดับการเติมและการผสม: นี่เป็นสิ่งสำคัญมากค่ะ
สรุปคือ อาการเป็นก้อนน่าจะเกิดจากการทำปฏิกิริยาระหว่างโพลิเมอร์ประจุบวกกับสารลดแรงตึงผิวประจุลบ ซึ่งอาจแย่ลงจากการผสมหรือการละลายน้ำของโพลิเมอร์ที่ไม่สมบูรณ์ การให้ความสำคัญกับลำดับการเติม การละลายน้ำ/การกระจายตัวที่ถูกต้อง และการตรวจสอบ/ปรับค่า pH ในการทำครั้งต่อไป ควรจะช่วยป้องกันปัญหานี้ได้ค่ะ